Nova fudbalska lopta Svjetskog prvenstva u Kataru koja, iako izgleda sasvim običnom, zapravo u sebi nosi dosad neviđenu tehnologiju u fudbalu
Fudbalska lopta koja se koristi na Svjetskom fudbalskog prvenstvu u Kataru 2022 ima senzor u sebi koji prikuplja podatke o prostornom pozicioniranju lopte u realnom vremenu.
Takva tehnologija praćenja lopte nikada ranije nije korišćena na svjetskim fudbalskim prvenstvima. U kombinaciji sa postojećim optičkim alatima za praćenje, ta tehnologija čini VAR (Sistem kamere za analizu sporova na terenu) i programe kao što su skrining pozadinskog polja (ofsajdi) preciznijim i jednostavnijim.
Iako je ovo prvi put da se takva tehnologija koristi na velikom takmičenju, ona je i dalje samo „poluautomatska“, a kao što smo mogli da vidimo na nekim utakmicama, konačnu odluku ipak donosi čovjek.
Senzori u fudbalskoj lopti
Unutar svake fudbalske lopte koja se koristi na trenutnom Svjetskom prvenstvu nalazi se uređaj koji je dizajnirao Kinexon, vodeća svjetska kompanija za praćenje performansi u više sportova.
Riječ je o uređaju koji je težak 14 grama i zapravo sadrži dva odvojena senzora koji rade istovremeno, prema podacima kompanije. Ovi senzori su: ultra-širokopojasni (UWB) senzor, vrsta tehnologije koja je superiornija od GPS-a ili Bluetooth-a za precizne podatke o položaju i može da prenosi podatke u realnom vremenu za kontinuirano praćenje položaja lopte i senzor inercijalne mjerne jedinice (IMU), koji je namijenjen otkrivanju nijansiranih kretanja objekta u prostoru.
Dok mi ultra-širokopojasni pojas pomaže da imam poziciju objekta, IMU mi daje granularno kretanje u tri dimenzije, objašnjava Maksimilijan Šmit, suosnivač i direktor Kinexon-a.
Svaki šut, udarac glavom, bacanje ili bilo koji drugi dodir sistem snima brzinom od 500 podataka u sekundi. Ti podaci se šalju u realnom vremenu sa senzora na sistem lokalnog pozicioniranja (LPS), koji uključuje postavljanje mrežnih antena instaliranih oko terena za igru koje primaju i čuvaju podatke za trenutnu upotrebu. Kada lopta izađe van terena tokom igre i nova lopta se ubaci kao zamjena, Kinexon-ov sistem se automatski prebacuje na unos podataka nove lopte bez potrebe za ljudskom intervencijom.
Kinexon-ov uređaj u lopti podržan je tehnologijom vješanja koju je obezbijedio Adidas, dizajniranom da postavi senzor u centralnu unutrašnju tačku lopte koji je drži bezbjednom bez obzira šta se dešava sa loptom.
Sa tim senzorom uparena je optička kamera za praćenje iz poznatog teniskog sistema, Hawk-Eye. Dvanaest kamera Hawk-Eye postavljeno je oko stadiona, a njihov jedini zadatak je da prate loptu i svakog igrača 50 puta u sekundi. Za igrače se prati 29 odvojenih tačaka tijela, uključujući i njihove udove. Kada se kombinuju, ova dva izvora podataka omogućavaju donošenje odluka o ofsajdu, koje nisu samo veoma tačne, već i mnogo brže nego ikada ranije. To je takođe glavni prioritet za FIFA na Svjetskom prvenstvu 2022.
Uloga vještačke inteligencije
Imajući to na umu, podaci iz Kinexon-a i Hawk-Eye-a se unose kroz sistem vještačke inteligencije (AI), koji je programiran da generiše automatizovana upozorenja u pozadini za zvaničnike u video sali stadiona. AI programi automatski generišu upozorenja, koja potom mogu da potvrde fudbalski zvaničnici na utakmici. Softver takođe generiše 3D prikazivanje prostornih podataka, koji su vidljivi na TV ekranima na stadionu kako bi navijačima pružili direktan uvid u svaku sudijsku odluku koju podržava sistem.
Sa Kinexon-ovim sistemom za praćenje lopte, ti podaci dolaze na 500 Hz, što znači da su praznine u pravom pozicioniranju manje od dve milisekunde. Podaci između Kinexon-a i Hawk-Eye-a su tačni i sinhronizovani na milioniti dio sekunde, obezbjeđujući da se nikada ne sukobljavaju međusobno.
Da li sve ovo smeta igračima na terenu?
Konačno, postoji još jedna ključna tačka, a to je osigurati da dodavanje senzora unutar lopte bude neprimjetno za igrače koji je koriste u igri. Adidas je bio odgovoran za takve testove, koji su sprovedeni na dva načina.
Prvo je bilo testiranje pomoću fudbalera i obavljeno je u Španiji, Njemačkoj i Engleskoj, kako bi se vidjelo da li igrači mogu da razlikuju „normalne“ lopte i lopte sa ugrađenim senzorom, a da prethodno ne znaju koje su lopte u pitanju.
Drugo je bilo testiranje mehaničkim pucačem, koje je sprovedeno u laboratorijskim uslovima. Robotski uređaji se mogu programirati da „udaraju“ loptu različitim brzinama, okretima i pravcima. Kamere velike brzine zatim procjenjuju let lopte, obezbjeđujući da prisustvo senzora ne stvara nenormalne putanje leta.
Ne postoje savršeni scenariji
Ipak, na kraju, ništa od navedenog ne garantuje fudbalsku utakmicu bez grešaka. Nije nečuveno da se u svijetu tehnologije pojave nepredviđene okolnosti. Oprema se može pokvariti. Čak i u vjerovatnom scenariju da tehnologija radi savršeno od početka do kraja, teško je ubijediti neke fanatične fudbalske navijače da, na primjer, njihov ljubimac na terenu zapravo nije u pravu.
Takve stvari se ne mogu u potpunosti izbeći, ali kompanije koje su uključene su uvjerene da su ispunile sve važne uslove za uvođenje ovog novog nivoa tehnologije u najvažnije svjetsko fudbalsko takmičenje.
