Smrt zvijezde i nastanak crne rupe
Masivna eksplozija gama-zraka, udaljena više od milijardu svjetlosnih godina od Zemlje, najveća je eksplozija u svemiru koju su astronomi ikada snimili.
Eksplozija je bila, zapravo, smrt zvijezde i početak njene transformacije u crnu rupu, kažu stručnjaci iz njemačkog „Elektron sinhrotrona“ u Hamburgu.
Ovo je bio masivni rafal gama-zraka, koji se sastojao od kombinacije blistavih rendgenskih i gama zračenja zabilježenih na nebu, koje su emitovali udaljeni ekstragalaktički izvori.
Otkrili su ga svemirski teleskopi Fermi i Svift, uz podršku Zemljinog teleskopa High Energy Stereoscopic System (H.E.S.S.) u Namibiji.
Iako se nalazi na milijardu svjetlosnih godina od Zemlje, smatra se da je eksplozija dešavanje unutar našeg „kosmičkog dvorišta“, koje dolazi iz sazviježđa Eridan.
To je najenergičnije zračenje i s najdužim gama-zračenjem od bilo kog rafalnog zračenja otkrivenog do danas, kažu iz njemačkog tima koji ga je zabilježio.
Prethodni rafali gama-zraka bili su u prosjeku udaljeni dvadeset milijardi svjetlosnih godina.
Rafal, nazvan GRB 190829A, prvi put je otkriven 29. avgusta 2019.
Zapažanja H.E.S.S.-a daju novo svjetlo saznanjima o tome na koji način se proizvode gama-zraci u ovim kolosalnim zvijezdanim eksplozijama koje su „krikovi rođenja“ crnih rupa, navode iz tima.
Dr Endrju Tejlor iz njemačkog „Elektron sinhrotrona“, koautor studije, rekao je da su bili „u prvom redu“ kada se dogodio rafal gama-zraka, a naučnici su mogli da posmatraju naknadni sjaj nekoliko dana poslije neviđene emisije energije gama-zraka“.
Rafali gama zraka do sada najveće zabilježene eksplozije u svemiru izazvane kolapsom zvijezde koja se brzo rotira
U istraživanje je bila uključena i koautorka Edna Ruiz-Velasko, doktorand sa Instituta za nuklearnu fiziku „Maks Plank“ u Njemačkoj.
Rekla je da su uspjeli da odrede spektar eksplozije do 3,3 teraelektronvolta.
Naučnica Silvija Žu, jedna od autora rada, rekla je da su ovi rafali najveće eksplozije u svemiru izazvane kolapsom zvijezde koja se brzo rotira.
„Njihova emisija je podijeljena u dvije različite faze: početna haotična faza koja traje desetine sekundi, nakon čega slijedi dugotrajna faza naknadnog sjaja“, objasnila je Žu.
Utvrđene teorije pretpostavljaju da se dvije emisione komponente moraju proizvoditi odvojenim mehanizmom, slično onom kako akceleratori čestica na Zemlji proizvode sjajne rendgenske zrake za naučna istraživanja.
Međutim, prema postojećim teorijama izgledalo je vrlo malo vjerovatno da bi čak i najmoćnije eksplozije u svemiru mogle ubrzati elektrone dovoljno da direktno proizvedu posmatrane gama-zrake vrlo visoke energije.
To je zbog „granice sagorijevanja“, koja se određuje ravnotežom ubrzanja i hlađenja čestica unutar akceleratora na Zemlji, objašnjavaju naučnici.
Ali zapažanja naknadnog sjaja GRB 190829A sada pokazuju da su obe komponente, rendgen i gama-zrak, sinhronizovano izblijedile. Takođe, spektar gama-zraka se jasno podudarao sa ekstrapolacijom rendgenskog spektra.
Zajedno, svi ovi rezultati snažni su pokazatelj da su X-zraci, i vrlo visokoenergetski gama-zraci proizvedeni istim mehanizmom.
(RTS)
