Astronomi su potvrdili otkriće da rijetki međuzvjezdani objekt juri kroz naš Sunčev sistem — tek treći ikada opažen, iako stručnjaci vjeruju da mnogi drugi neprimijećeni lutaju prostorom. Ovaj ledeni putnik, službeno nazvan 3I/Atlas od strane Minor Planet Centra Međunarodne astronomske unije, vjerovatno je najveći međuzvjezdani objekt ikada otkriven i klasifikovan je kao kometa.

„Blaga izmaglica koju vidimo oko njega sugeriše da je uglavnom sastavljen od leda, a ne od stijene“, objasnio je Džonatan Mekdauel, astronom sa Harvard-Smitsonijan Centra za astrofiziku.

Prvobitno poznat kao A11pl3Z, objekat je kasnije potvrđen kao međuzvjezdani i ne predstavlja nikakvu prijetnju Zemlji, istakao je Ričard Mojsle, šef planetarne odbrane Evropske svemirske agencije.

„Proći će duboko kroz Sunčev sistem, tik unutar Marsove orbite“, rekao je. „Ali nema opasnosti od sudara sa Marsom ili bilo kojom drugom planetom.“

 

Ledeni putnik iz daljina

 

Astronomi još usavršavaju proračune njegove putanje, ali prve procjene pokazuju da se kreće brzinom većom od 60 kilometara u sekundi — prebrzo da bi bio gravitaciono vezan za Sunce, za razliku od tipičnih kometa i asteroida iz unutrašnjeg Sunčevog sistema.

„Ova brzina i putanja potvrđuju da ne kruži oko Sunca, već dolazi iz međuzvjezdanog prostora i tamo se ponovo vraća“, rekao je Mojsle.

Mekdauel dodaje da se ovi ledeni lutalice vjerovatno formiraju uz zvjezdane sisteme, a zatim ih gravitacija obližnje zvijezde izbaci u galaksiju. „Postaju galaktički nomadi — a ovaj nas je sada samo posjetio,“ rekao je.

Otkriće je ostvareno pomoću ATLAS opservatorije na Havajima, koju finansira NASA, napisao je američki astronom Dejvid Rankin na društvenoj mreži Blue Sky. Profesionalci i amateri širom svijeta tada su pretražili stare snimke teleskopa i pratili njegovu putanju unazad do 14. juna.

Prema Mojsleu, procjenjuje se da kometa ima širinu između 10 i 20 kilometara, što je čini najvećim do sada otkrivenim međuzvjezdanim „uljezom“. Ipak, ako je uglavnom od leda, njena stvarna veličina može biti manja jer led bolje reflektuje svjetlost.

„Postaće sjajnija i bliža Suncu do kraja oktobra, a ostaje vidljiva (kroz teleskope) do naredne godine,“ dodaje Mojsle.

 

Pogled u duboki svemir

 

Ovo je tek treći put da su naučnici uočili međuzvjezdani objekat u našem kosmičkom susjedstvu. Prvi, ‘Oumuamua, otkriven je 2017. godine i bio je toliko neobičan da su neki naučnici nagađali da bi mogao biti vanzemaljski brod — što je kasnije pobijeno dodatnim istraživanjima. Drugi, 2I/Borisov, primijećen je 2019.

Mark Noris, astronom na Univerzitetu Centralnog Lankašira u Velikoj Britaniji, kaže da se novi objekat „kreće znatno brže od prethodna dva međuzvjezdana tijela koja smo otkrili.“ Trenutno je otprilike udaljen od Zemlje koliko i Jupiter.

Noris žali što ga te noći ne može posmatrati sopstvenim teleskopom jer je vidljiv samo sa južne hemisfere. Takođe je naveo modele prema kojima bi kroz Sunčev sistem u svakom trenutku moglo lutati čak 10.000 međuzvjezdanih objekata, iako bi većina bila manja od 3I/Atlas.

Ako je to tačno, nedavno aktivirana opservatorija Vera C. Rubin u Čileu mogla bi uskoro otkrivati ove tamne međuzvjezdane goste svakog mjeseca, kaže Noris.

Mojsle napominje da nije izvodljivo poslati svemirsku misiju da presretne 3I/Atlas. Ipak, ovakvi posjetioci pružaju rijetku priliku naučnicima da prouče materijal izvan našeg sistema. „Ako bismo na takvom objektu otkrili prekursore života, poput amino kiselina,“ zaključuje Noris, „imali bismo još više razloga da vjerujemo da uslovi za život postoje i u drugim zvjezdanim sistemima.“