Experimental Advanced Superconducting Tokamak (EAST), ili kinesko „vještačko sunce“, postigao je stabilan rad plazme visokog zatvaranja u trajanju od 403 sekunde, što je ključni korak ka razvoju fuzionog reaktora
Kinesko „vještačko sunce”, nuklearni fuzioni reaktor sa punim imenom Experimental Advanced Superconducting Tokamak (EAST), ponovo je ostvario rekord.
Nakon što je proizveo električnu energiju jačine od milion ampera, dostigao temperaturu plazme veću od 100 miliona °C i održao plazmu na oko 70 miliona °C hiljadu sekundi, kinesko „vještačko sunce“ je sada uspjelo da zadrži stabilnu plazmu, spremnu za pokretanje reakcija fuzije, u trajanju od 403 sekunde. Prethodni rekord, postavljen u istom reaktoru, iznosio je 101 sekundu.
Korak ka isplativosti vještačke nuklearne fuzije
Ovaj napredak je postignut, pišu kineski mediji, poslije više od 120.000 pokušaja i biće veoma značajan korak u daljem razvoju ove tehnologije.
Krajnji cilj EAST-a, koji se nalazi u Institutu za fiziku plazme pri Kineskoj akademiji nauka (ASIPP) u Hefei-ju, je stvaranje nuklearne fuzije poput Sunca, koristeći supstance u izobilju u moru kako bi se obezbijedio stalan tok čiste energije.
Stabilna plazma u H-modu, stanje visoke zatvorenosti, visoke temperature i gustine, spremna je da započne reakciju fuzije, manje je turbulentna i predstavlja upravo onu vrstu koja je poželjna ne samo u ovom tokamaku, već i u evropskom ITER-u.
Rekord od 403 sekunde stabilnog stanja plazme je još jedan korak ka pozitivnom energetskom bilansu i, na kraju, isplativosti vještačke nuklearne fuzije, pokrenute unutar tokamaka.
Rezultati EAST-a će takođe pomoći u razvoju ITER-a i drugih fuzionih reaktora zasnovanih na sličnim tehnologijama.
Temperatura i gustina čestica su u velikoj mjeri povećane tokom rada plazme sa visokim konfiniranjem, što će postaviti čvrstu osnovu za poboljšanje efikasnosti proizvodnje električne energije budućih fuzionih elektrana i smanjenje troškova, rekao je Song Juntao, direktor ASIPP-a.
Za razliku od fosilnih goriva kao što su ugalj, nafta i prirodni gas, kojih ima u ograničenim količinama i imaju veliki uticaj na životnu sredinu, „vještačko sunce“ zahtjeva sirovine koje su gotovo neograničene na zemlji. Energija fuzije se smatra sigurnijom i čistijom, a samim tim i idealnom „krajnjom energijom“ za budućnost čovečanstva.
EAST projekat
Više od 10.000 kineskih naučnika radi na projektu EAST (vještačko sunce) u gradu Hefei. U njega je uloženo skoro milijardu američkih dolara od 2006. godine, ali postizanje krajnjeg cilja – proizvodnja više energije nego što je uloženo u reakciju – je još samo na veoma dalekom horizontu.
EAST je pratio prvi kineski superprovodni tokamak uređaj, nazvan HT-7, koji je izgradio Institut za fiziku plazme u partnerstvu sa Rusijom početkom 1990-ih.
Projekat je predložen 1996. godine i odobren 1998. Prema planu iz 2003. godine zgrade i objekti na lokaciji trebalo je da budu izgrađeni do 2003. Montaža Tokamaka je trebalo da se održi od 2003. do 2005. godine.
Izgradnja je završena u martu 2006. godine, a 28. septembra 2006. postignuta je „prva plazma”.
Prema zvaničnim izveštajima, budžet projekta je 300 miliona kineskih jena (oko 37 miliona američkih dolara), što je oko 1/15 do 1/20 cijene uporedivog reaktora izgrađenog u drugim zemljama.
Od svog rada 2006. godine, kineski EAST je bio otvorena testna platforma za kineske i međunarodne naučnike za sprovođenje eksperimenata i istraživanja vezanih za fuziju.
Trenutno je završen inženjerski dizajn budućeg kineskog fuzionog inženjerskog testnog reaktora (China Fusion Engineering Test Reactor – CFETR), koji se smatra sljedećom generacijom „vještačkog sunca“, sa ciljem da se izgradi prvi demonstracioni reaktor fuzije na svijetu.
(IT mixer)
